Derleyen: Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr – İnsanlık var olduğu günden bugüne yan yana gelmenin bir yolu olarak çeşitli etkinlikler düzenliyor. Spor karşılaşmaları ise bunlar içerisinde en istek görenler ortasında yer alıyor. Hal bu türlü olunca müsabakaların gerçekleştiği yerler da sahip oldukları özelliklerle hafızalarda değerli bir yer ediniyor. Açılış merasimi, taraftarlara karşı izlenen siyaset ve turnuvanın başından beri favori olarak gösterilen kadroların beklenmedik hezimetleriyle gündeme gelen Katar 2020 FIFA Dünya Kupası’nda da stadyumların tasarımı ve mimari özellikleri dikkat çekti. Turnuvada kullanılan ve büyük merak uyandıran yapı ise 974 konteynerden inşa edilen 40 bin kişilik Stadyum 974.
2022 FIFA Dünya Kupası’nda bir dizi maça mesken sahipliği yapacak olan Stadyum 974, tertibin sona ermesinin akabinde sökülmeye uygun olacak halde inşa edildi. Stadyum, yapısal farklılıkları sayesinde Dünya Kupası tarihindeki büsbütün demonte olarak tasarlanmış birinci stadyum olma özelliğini taşıyor. Birçok kişinin dikkatini çeken Stadyum 974, tıpkı vakitte kendinden evvel yapılan ve yapısal özellikleriyle dikkat çeken farklı sportif yapıları da tekrar gündeme getirmiş durumda.
Tam da bu türlü bir ortamda Ryan Herman’ın kaleme aldığı Remarkable Football Grounds (Olağanüstü Futbol Sahaları) isimli kitap, sporseverler ve mimariye ilgi duyanlar için değerli bir kaynak haline geldi. Müellifin kitabında yer verdiği listede Türkiye’den de bir stadyum var!
BU TRİBÜNLER NEREYE BAKIYOR?
Dünyanın en değişik stadyumları denildiğinde akıllara birinci olarak Güney Afrika’da bulunan Mmabatho Stadyumu geliyor. Stadyum, tribünlerin açısının yanı sıra inşa edildiği sırada yaşananlarla da epey dikkat alımlı bir geçmişe sahip.
1981 yılında tasarlanıp inşa edilen 59 bin kişilik Mmabatho Stadyumu, Litvanyalı Yahudi ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen ve daha sonra İsrail’e göç eden İsrailli iş insanı Shabtai Kalmanovich’in şirketi tarafından inşa edildi. Yapının dizaynını daha evvel rastgele bir stadyum tasarlama tecrübesi olmayan Israel Goodovitch yaptı. Kalmanovich, 2009 yılında Rusya’nın başşehri Moskova’da aracında uğradığı suikast sonucunda hayatını kaybetti.
TÜRKİYE’DEN TİMSAH PARK DA LİSTEDE
Ryan Herman’ın kitabında, Türk futbolseverlerin de epeyce yakından tanıdığı bir stadyuma yer verildi: 2009-2010 Süper Lig döneminde yakaladığı çıkışla Fenerbahçe, Galatasaray ve Beşiktaş üzere ligin favori ekiplerini geride bırakarak şampiyon olan Bursaspor’un dışarıdan bakıldığında timsahı andıran stadı Timsah Park.
2011 yılında temeli atılan ve 2015 yılında resmi açılışı gerçekleştirilen stadyum, birinci başta “Timsah Arena” olarak isimlendirildi lakin ismi daha sonra “Timsah Park” olarak değiştirildi. Stadyumun dış cephesi ise Bursaspor’un simgesi haline gelen timsahı andıracak formda inşa edildi. Timsah ile Bursaspor’un bütünleşmesi ise uzun bir geçmişe sahip. Bursaspor’un simgesi timsah, 1992 yılında yeşil-beyazlı kulüpte yöneticilik yapan Lemi Keskin’in izlediği bir belgeselden yola çıkmasıyla bulundu. Bir timsahın boğa yediği imajları izleyen Keskin, yaptığı görüşmeler sonucu ‘yeşil inciler’ olan sembolün ‘timsah’ olarak değiştirilmesini sağladı.
Bursa’da timsah isminin gündeme getirilmesinin akabinde yeşil-beyazlıların Ugandalı golcüsü Majit Mususi, 1995 yılındaki Intertoto Kupası’nda attığı golün sevincini arkadaşlarıyla ‘timsah yürüyüşü’ yaparak kutlamıştı.
ULAŞILMASI EN SIKINTI STADYUMLARIN BAŞINDA GELİYOR
İlginç stadyum dizaynlarından birisi de gözlerden uzak bir Asya ülkesi olan Butan’da yer alıyor. Changlimithang Stadyumu, deniz düzeyinden 2 bin 330 metre yüksekte bulunuyor ve dünyanın ulaşılması en sıkıntı olan stadyumlarının başında geliyor.
Stadyumun yüksek bir bölgede olması ise futbol etraflarında çok sayıda tartışmaya yol açıyor. Yüksekliğin bedendeki oksijen emilimini etkilediğini belirten futbolseverler, mesken sahibi grubun stadyum kurallarına alışkın olması sebebiyle rakiplerine karşı her vakit avantajlı olduğunu söz ediyor. Changlimithang Stadyumu, futbol müsabakaları haricinde birçok spor karşılaşmasına konut sahipliği yapıyor, hatta halk tarafından kiralanıp düğün ve kutlama gayeli da kullanılabiliyor.
KAYAK MERKEZİ İLE STADYUM İÇ İÇE
Güney Kore’de 2018 yılında gerçekleştirilen kış olimpiyatlarında kullanılan Alpensia Kayakla Atlama Merkezi de sahip olduğu özelliklerle göze çarpıyor. Devasa atlama rampalarının çabucak sonundaki alanın futbol alanı olarak kıymetlendirilmesi ise görenleri şaşkına çeviriyor.
Atlama rampalarının sonunda bulunan alan yerleştirilen tribünlerle yaklaşık 13 bin bireye daha evvel benzerine rastlamadıkları bir maç izleme bahtı tanıyor.
BU STADYUMUN TRİBÜNLERİ KAYA PARÇALARI
Dünyanın gözlerden uzak bir öbür noktası olan Grönland kelam konusu olduğunda birçok kişinin aklına çok soğuk ve Eskimolar geliyor olsa da, ülke tıpkı vakitte dünyanın en tuhaf ‘stadyumlarından’ birine sahip.
Grönland’ın Tasiilaq Kasabası’nda 1960 yılında inşa edilen stadyum, tıpkı vakitte volkanik hareketliliğe sahip olan bölgedeki en düz arazi olarak biliniyor. 500 kişilik izleyici kapasitesine sahip olduğu söz edilen futbol alanında yapılan maçları izleyen taraftarlar, alanın etrafında bulunan kayaları ise tribün olarak kullanıyor.
‘OYUNCAK’ STADYUM
Portekiz’in en büyük stadyumlarından biri olan ve dış görünüşüyle adeta legolarla yapılmış üzere görünen Estádio Municipal de Aveiro da dikkat çeken bir öbür yapı. Portekizli mimar Tomás Taveira tarafından UEFA Euro 2004 turnuvası için tasarlanan stadyum, 32 bin 830 seyirci kapasitesi ve renkli dizaynıyla ziyaretçileri çabucak tesiri altına alıyor.
Avrupa Şampiyonası için tasarlanan stadyum inşa edildiği yıllarda maliyeti sebebiyle vakit zaman tenkitlere maruz kaldı. Avrupa Şampiyonası’nın akabinde bir müddet kullanılmayan stadyum, Portekiz Muhteşem Kupası’na ve Portekiz ulusal ekibinin maçlarına konut sahipliği yaptı.