Panik bozukluğu, bir kişinin tekrar tekrar panik atak geçirmesi veya bir sonraki olası panik ataktan sürekli olarak endişe duyması durumudur. Panik bozukluk, anksiyete ile ilişkili psikolojik bozukluklardan biridir ve ilişkili hastalıkları, hastaların büyük bir şok veya travma sonrası yaşadıkları yaygın anksiyete, çeşitli fobiler, obsesif-kompulsif bozukluk ve travma sonrası stres sendromudur.
Panik bozukluğunun nedenleri çoğunlukla belirsizdir, ancak panik atakların arka planında nörotransmitterlerin (sinir sistemi uyarılarını ileten hormonlar) miktarının azaldığı düşünülmektedir.
Panik bozukluğu diğer anksiyete bozuklukları ile karıştırılmamalıdır, anksiyete ile panik bozukluğu arasındaki temel fark, anksiyete sürekli ve uzun süreli rahatsızlığa neden olabilirken, panik bozukluğun özelliği olan panik atak, beklenmedik bir şekilde ve aniden gelir.
Panik bozukluğuna sıklıkla başka psikolojik sorunlar da eşlik eder. Panik bozukluğunun doğası gizemlidir. Panik bozukluğun süresi aylar hatta yıllar sürebilir. Panik bozukluğu ve sürekli anksiyete hastanın çalışma yeteneğini bozabileceği, günlük yaşamını rahatsız edici hale getirebileceği ve hastanın insan ilişkileri üzerinde zararlı bir etkisi olabileceği için daha ciddi vakalar tedavi edilmelidir.
Panik bozukluğunun sona ermesi, genellikle panik hastaları için özel olarak oluşturulmuş bir tedavi ile sağlanabilir. Ek olarak, çoğu zihinsel bozukluk gibi panik bozukluğu da kalıtsal olabilir, ancak birçok insan sorunu herhangi bir aile öyküsü olmadan geliştirir.
Panik atak nedir?
Genel olarak panik atak, kurbanını aniden etkileyen ve özellikle fiziksel ve zihinsel semptomlara neden olan yoğun bir endişe dönemidir. Bir panik atak geldiği kadar çabuk geçer, kritik zaman aralığı birkaç dakika sürebilir, ancak yarım saatten fazla sürmez. Bu süre zarfında, panik atak mağdurları, duygusal ve davranışsal oryantasyon bozukluğu, kaçma zorunluluğu ve ölüm korkusu gibi şiddetli otonom sinir sistemi semptomları ile açıklanamayan, dayanılmaz bir ölüm korkusu bildirirler.
Panik atak semptomları arasında ayrıca göğüs ağrısı ve nefes darlığı da vardır. Bu boğulma benzeri hisler yalnızca endişe hissini güçlendirir ve umutsuzluğu artırır.
Panik atak belirtileri
Çok farklı panik atak belirtisi vardır ve belirtiler kişiden kiiye göre değişebilir. Panik atak belirtileri genel olarak şunlardır:
– Açıklanamayan korku, korku hissi, ölüm korkusu, delirme korkusu, kontrolü kaybetme korkusu (istememesine rağmen aptalca şeyler yapmak, intihar vb.),
– Sabit, zorlayıcı düşünceler (örneğin günlük sorunları büyütme),
– Kaçma, yardım isteme arzusu,
– Hızlı kalp atışı, bazen tehlikeli derecede yüksek kalp atış hızı,
– Uzuvların, yüzün veya dilin uyuşması,
– Bayılma, baş dönmesi, mide bulantısı,
– Nefes almada zorluk, nefes alma sorunları, boğulma hissi,
– Göğüs ağrısı,
– Artan terleme,
– Prestezi (ellerde, ayaklarda, sıklıkla ağızda ve yüzde de batma, kaşıntı hissi),
– Mide krampları, karın ağrısı, ishal,
– Titreme,
– Kızarma, göğüste kızarıklık, kurdeşen benzeri döküntü,
– Algı bozulması ve rüya hissi,
– Zamansal ve mekansal kontrolün kaybı,
– Duyarsızlaşma, kendisiyle teması kaybetme hissi,
– Kendine kapanma hissi, dış dünyadan soyutlanma hissi.
Ani korku ve yoğun endişe hissi en karakteristik semptom olmasına rağmen, bazı kişilerde bu yoktur, bunun yerine panik atağın fiziksel semptomları (yüksek nabız, baş dönmesi, hasta hissetme) sorunlara neden olur.
Panik atağı tetikleyebilecek 12 durum
Panik ataklar, genellikle gelecekle ilgili belirsizlikle bağlantılı olan endişe ve korkudan kaynaklanır. Panik atağı körükleyen korku her insan için farklıdır. Bu yüzden tetikleyicilerin farkında olmak çok önemlidir.
İşte panik atağı tetikleyebilecek 12 durum.
Bir şeyin en olumsuz halini düşünme
Bu durum herhangi bir olayı ciddi bir şeye veya felakete dönüştürmektir. Bu düşünce sizi dünyanın sonu olduğuna ve bundan kurtulamayacağınıza inandırabilir. Hatta stresli bir anda deliriyormuş gibi hissedebilirsiniz.
Korkularını körükleyen şeyin kişiyi öldüreceğine veya ciddi şekilde etkileyeceğine inanılabilir. Örneğin, asansör her an çökebilir, mikroplar çocuklarını kirletebilir ve hasta ederek öldürebilir vb.
Hızlı nefes alma
Hızlı ve sığ nefes almak, yani hiperventilasyon, panik atağın ana semptomlarından biridir. Sorun, vücudunuza bir şeylerin yanlış olduğunu söylediğiniz için panik atağı da tetikleyebilmesidir. Bu nedenle hızlı nefes alma durumu panik atağı tetikleyerek bir kısır döngü oluşturabilir.
Dikkatli solunum, nefes almayı kontrol etmeye ve stresle savaşmaya yardımcı olur ve panik atağı durdurur. 4 saniye boyunca burnunuzdan nefes alın, 6 saniye boyunca ağzınızdan nefes verin, 2 saniye duraklayın. Döngüyü en az 3 kez tekrarlayın. Bu nefes egzersizi, daha iyi hissetmenize yardımcı olur.
Dramatizasyon
Fiziksel duyumların dramatik yorumu genellikle panik atağa yol açar. Örneğin, kalp çarpıntısı hissedersiniz ve kalp krizi geçirdiğinizi veya boyun ağrınızın felcin başlangıcını işaret eden bir kan pıhtısı olduğunu düşünürsünüz.
Bir şeyin mümkün olması, gerçekleşme ihtimalinin yüksek olduğu anlamına gelmez, ancak zihniniz en trajik sonucu düşünme eğilimindedir.
Stres
Panik ataklar bazen ortada hiçbir şey yokken çıkmış gibi hissettirebilir. Ancak stresli herhangi bir şey panik atağı tetikleyebilir. Bir düğün veya patronunuzla toplantı gibi büyük, stresli bir olay panik atağı tetikleyebilir. Ayrıca zamanla biriken stres de panik atağa neden olabilir.
Panik atak geçirme korkusu
Panik atakların en acımasız yönlerinden biri, zamanla kendilerini güçlendirebilmeleridir. Başka bir panik atak geçirmekten endişe ediyorsanız, bu sizi daha fazla strese sokar ve bu durum panik atağı tetikleyebilir.
Sonuçları düşünmek
Sonuçları çok fazla düşünmek endişenizi çeşitli şekillerde kötüleştirebilir. Riskli tahminlere girişebilir veya etrafınızdakilerin sizin hakkınızda olumsuz bir şey söylediğini hayal edebilirsiniz. Örneğin, oraya varmadan önce bir görüşmede başarısız olacağınıza kendinizi ikna edebilirsiniz. Kocanızın sizi aramadığı için bir araba kazasında öldüğünü de hayal edebilirsiniz.
Duygusal akıl yürütme
Duygusal akıl yürütme, duygusal tepkinizin onunla çelişen gerçeklere ve kanıtlara bakılmaksızın doğru olduğu sonucuna varmaktır. Örneğin, bir şeyden sorumlu hissedersiniz ve olumsuz bir durumda bunun tamamen sizin hatanız olduğu sonucuna varırsınız.
Sosyal medyada çok fazla zaman geçirmek
Sosyal medyada zaman geçirmek kesinlikle keyiflidir, ancak olumsuz karşılaştırmalar yapmanıza neden olabilir. Kendinizi başkalarıyla karşılaştırmak veya çevrimiçi dünyada gördüğünüz şeyler hakkında endişelenmek panik atağı tetikleyebilir.
Çevrimiçi dünyaya takıntılı olmaya başlarsanız, aşağıdaki düşünce türlerini geliştirebilirsiniz:
– “Hiçbir zaman onlar kadar iyi giyinmedim”,
– “Durumum onlar gibi bir yılda değişmedi”,
– “Asla böyle güzel geziler yapmadım”
Tüm bu düşünceler, panik atağa açılan bir kapıdır.
Aşırı analiz
Aşırı analiz kaygıya yol açabilir, özellikle de kendiniz için olumsuz bir gelecek görmenizi sağlıyorsa veya başkalarının sizi olumsuz algıladığına inanmanızı sağlıyorsa panik atağı tetikleyebilir. Örneğin, “Patronum beni geri aramadı, belki de kızgındır ve beni kovmak istiyor ve kendimi sokakta bulacağım.” gibi düşünceler panik atağı tetikler.
Erteleme
Ertelemek kısa vadede anksiyeteyi hafifletebilir, ancak panik atakları tetikleyebilir. Keyifli bir şey yapmak için bir işi bir kenara bırakırsanız, daha iyi hissedersiniz. Ancak, uzun vadeli sonuçlar, yıkıcı bir düşünce sürecine yol açarsa, panik atakları tetikleyebilir.
Kalabalık korkusu
Büyük insan kalabalığında olma korkusu, agorafobi, bu bozukluğu olan kişilerde panik ataklar için iyi bilinen bir tetikleyicidir. O kadar yaygındır ki, akıl hastalığı olarak kendi sınıflandırmasına bile sahiptir: Agorafobili panik bozukluk.
Ayrıca araştırmalara göre, kişi panik atak geçirdiği yerlere dönmekten de korkabilir.
Çok fazla yalnızlık
Yalnız başına biraz zaman geçirmek bazı endişeli insanlar için iyi olabilir, ancak çok fazla yalnızlık tersi etki yaratabilir. Özellikle izolasyon duygularına yol açarsa, yalnızlık panik atağı tetikleyebilir. Herkesin güvendiği biriyle konuşması gerekir, bu yüzden panik atakla tek başına savaşmaktan kaçınmak önemlidir.